از رایجترین آسیب های خانگی که ممکن است برای شما رخ بدهد میتوان سوختگی را نام برد که مخصوصاً در سنین کودکی احتمال رخ دادن چنین اتفاقی است. سوختگی با آسیب شدید به پوست حتی در برخی موارد سوختگی به اندازه ای شدید است که بافت مشخص می شود که باعث از بین رفتن سلول های پوستی می شود.
بسته به علت و میزان آسیب، در بیشتر افراد سلامتی می تواند بدون عواقب جدی بهبود یابد. اما در شدت بالاتر برای جلوگیری از ایجاد عوارض و مرگ و میر، نیاز به مراقبت های اورژانسی پزشکی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سطوح، انواع سوختگی و راههای درمان و پیشگیری تا اخر این مقاله با یارا درمان همراه باشید.
سوختگی چیست ؟
نوعی آسیب که به پوست یا بافت وارد میشود و ممکن است براساس گرما، مواد شیمیایی، برق گرفتگی، سرما زدگی و … رخ بدهد. برخی سوختگیها که شدت آنها زیاد است و میتواند فرد را با مشکلات پیچیده تری مواجه کند.
عواملی که باعث میشوند تا این سوختگیها بروز کنند، شامل موارد زیر است:
- حرارتهای بسیار بالا مثل شعله آتش، سطوح بسیار داغ و مایعات بسیار داغ
- سوختگیهای الکتریکی، مانند نداشتن توجه کافی در سیمکشیهای داخلی منازل، اتصالات برقی فرسوده وبرقگرفتگی
- سوختگیهای شیمیایی، اسیدهای بسیار قوی، استفاده نادرست از مواد شیمیایی پاککننده و باتریهای قدیمی
سطوح سوختگی و درجه بندی آن
بر اساس شدت آسیب به پوست، سوختگی به سه نوع تقسیم میشود:
سوختگی درجه یک
قرمزی پوست بدون وجود هیچ گونه تاولی از مشخصه های این نوع درجه است. سوختگیهای درجه اول باعث آسیب کمتری به پوست میشود. به این درجه سوختگی ”سوختگیهای سطحی” نیز میگویند، چراکه فقط بر لایههای پوست تاثیر میگذارد.
علائم سوختگی درجه اول
- قرمزی
- التهاب جزئی یا تورم
- درد
- خشکی و پوسته پوستهشدن درفرآیند بهبودی
نکته: سوختگیهای درجه اول معمولا بین۷ تا ۱۰ روز بدون ایجاد اسکار درمان میشوند. اگر سوختگی ناحیهی گسترده ای از پوست، بیش از ۷.۵ سانتیمتر را در بر گیرد، یا اینکه سوختگی بر روی صورت یا یک مفصل بزرگ مانند زانو، مچ پا، پا، ستونفقرات، شانه، آرنج و ساعد باشد، ضرورت دارد که حتما به پزشک مراجعهکنید.
سوختگی درجه دو
ایجاد تاول و کمی ضخیمشدن پوست که از مشخصه های سوختگی درجه دوم محسوب میشود. سوختگیهای درجه ۲ درناک تر از درجه یک میباشد زیرا آسیب آن به بیش از لایه سطحی پوست است. این نوع سوختگی موجب بروز تاولهای پوستی میشود و پوست شدیدا قرمز و دردناک میشود. بعضی از تاولها باز میشوند و میترکند و باعث میشود که ناحیه آسیبدیده مرطوب شود. با گذشت زمان، بافتی ضخیم، نرم و براق مانند به نام فیبرینوز اگزودا، ممکن است بر روی زخم ایجاد بشود. با توجهبه حساسبودن این زخمها، تمیز نگهداشتن و پانسمان زخم به درستی برای جلوگیری از عفونت و تسریع زمان بهبودی ضروری میباشد.
سوختگی درجه سه
ضخیم شدن بخش وسیعی از پوست با ظاهر سفید و چرمی از ویژگیهای این درجه است. به استثنای سوختگی درجه ۴، سوختگیهای درجه سوم معمولا بسیار شدید است. این نوع سوختگی بیشترین آسیب به پوست را ایجاد میکند و تمام بافتهای پوست را درگیر آسیب میکند. برخلاف تصور عموم مردم آسیب ناشی از این نوع سوختگی، ممکن است بسیارگسترده باشد و باعث ازبین رفتن اعصاب شود و فرد دچار سوختگی، دردی را احساس نکند.
علائم سوختگی درجه سوم
- سفیدشدن پوست
- به رنگ ذغال درامدن پوست
- چرمی و برجسته شدن بافت پوست
- ایجاد تاول
سوختگی درجه چهار
این نوع سوختگی علاوه بر دارا بودن تمام علائم سوختگی درجه سوم شامل درگیری تاندونها و استخوانها نیز میباشد؛ معمولا افراد کمی به این درجه از سوختگی دچار میشوند. در این درجه از سوختگی پوست بهطور کامل میسوزد و استخوان در معرض دید قرار میگیرد. پوست، تاندونها، اعصاب و ماهیچه در معرض آسیب هستند و استخوان هم آسیب میبیند.
در مواقع زیادی آسیب دائمی است و نیاز به قطع عضو وجود دارد. معمولا این درجه از سوختگی ناشی از شعلههای آتش و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی است. رنگ این سوختگی معمولا سفید است و ظاهر بسیار بدی دارد. دیدن بافت عضلانی و استخوانی از دیگر ویژگیهای این سوختگی است.
علت و انواع سوختگی ها
- مایعات گرم با حرارت بالا
- سوختگیهای شیمیایی
- سوختگیهای الکتریکی
- قرارگرفتن بیشازحد در معرض نور خورشید
سوختگی با آب جوش
یکی از انواع سوختگی، سوختگی با آب جوش میباشد که میتواند درجات مختلفی داشتهباشد. توجه داشتهباشید که سوختگی با آب جوش میتواند درجه ۱، درجه ۲ و حتی درجه ۳ باشد. سوختگی با آب جوش هم میتواند صدمه به پوست بزند و هم ایجاد درد بکند. در مواردی که سوختگی جدی تر شود ممکن است حتی احتمال مرگ هم وجود داشته باشد.
عوارض سوختگی با آب جوش
- ایجاد درد، قرمزی و تورم
- مواجه با تاولها
- خشک و دردناک شدن پوست
نکته: پوست در اثر سوختگی با آب جوش معمولا صورتیرنگ میشود، مگر اینکه درجهی سوختگی شدید باشد و پوست به رنگ سفید دربیاید.
آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی صورت و پوست از دیگر موارد سوختگی است. در واقع آفتاب سوختگی، نوعی التهاب پوستی است که در اثر زیادماندن در معرض آفتاب برای فرد ایجادمیشود. پوست در اثر آفتاب سوختگی میتواند بسیار نازک شود، تغییر رنگ دهد و یا حتی پوستهریزی بکند.
سوختگی بعد از میکرونیدلینگ
مشخصاتی که پوست بعد از میکرونیدلینگ از خود به نمایش میگذارد، بسیار مشابه سوختگی است. پوست شروع به قهوهای شدن و پوستهریزی میکند که این ویژگی بسیار مشابه سوختگی پوست است. یکی از بهترین راهکارهایی که برای بهبود این حالت وجود دارد، استفاده از ژل آلوئهورا است.
پیشگیری از سوختگی پوست
بهترین روش برای مبارزه با سوختگی، پیشگیری از رخ دادن آنها است.
اقدامات پیشگیرانه که میتوانید در منزل انجام دهید:
- دور نگه داشتن بچه ها از اشپزخونه در هنگام آشپزی
- ثابت کردن دسته های قابلمه روی اجاق گاز هنگام روشن کردن
- نگهداری کپسول آتش نشانی در خانه
- آزمایش کردن و تعویض سنسورهای دود
- دور نگه داشتن کبریت و فندک از دسترس کودکان
- دور انداختن کابل های برق با سیم لخت
- پوشاندن پریزهای برق
- پوشیدن دستکش به هنگام استفاده از مواد شیمیایی
درمان سوختگی
درمان سوختگی با توجه به شدت و علت آن، انواع متفاوتی دارد؛ با اینوجود آسیب فراوان در سوختگیهای شدید درجه دوم و سوم، میتواند منجر به مشکلاتی بیشتری در بافتهای عمیق پوست، استخوانها و اندامها شود. بیماران ممکن است نیاز به عمل جراحی، درمان فیزیوتراپی و توانبخشی داشتهباشند.
درمان سوختگی درجه اول
- نگه داشتن ناحیه زخم زیرآب
- استفاده استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
- مصرف ژل آلوورا یا پماد برای تسکین پوست
- استفاده از پانسمان برای حفاظت از ناحیهی سوخته
نکته: توجه داشتهباشید که برای درمان این درجه به هیچ وجه از یخ استفاده نکنید، زیرا باعث آسیب بیشتری می شود.
♦ هرگز از پنبه استفاده نکنید، زیرا الیافهای پنبه به ناحیهی آسیبدیده میچسبند و خطر عفونت را افزایش میدهند.
♦ از استفاده داروهای خانگی مثل روغن و تخممرغ خودداری کنید، زیرا تاثیرات آن اثبات نشدهاست.
درمان سوختگی درجه ۲
بهبود برخی از سوختگیهای درجه دوم، بیشتر از ۳ هفته زمان میبرد. اما بدون ایجاد جای زخم بهبود مییابند، بااینوجود گاهی نیز با تغییر رنگ پوست همراه است.
در موارد شدید سوختگی، پیوند پوست برای ترمیم آسیبدیدگی لازم است. در پیوند پوست، پوست سالم را از منطقه دیگری از بدن برداشته و آن را به محل آسیبدیده، پیوند میزنند. درمان سوختگی درجه دوم خفیف، غالبا شامل موارد زیر است:
- قرار دادن پوست در آب سرد
- مصرف مسکن ها و داروهای ضددرد
- استفاده از پماد های آنتیبیوتیک برای تاولها
درمان سوختگی درجه ۳
هیچ الگوی زمانی برای بهبود خودبهخودی و کامل سوختگیهای درجه سوم وجود ندارد. ناحیه آسیبدیده را بالاتر از قلب قرار دهید.
- سعی نکنید که لباس خود را در بیاورید (اطمینان حاصل کنید که با ناحیهی سوختگی در تماس نبوده و به آن نچسبیده باشد)
- دور نگه داشتن فرد از دود و آتش و یا گرما
- سرد کردن محل سوختگی
- پوشاندن ناحیه سوخته با گاز استریل یا با حوله مرطوب و تمیز
نکته: اگر منطقه سوخته را با آب سرد کنید، دمای بدن بطور ناگهانی افت میکند و فشار خون و جریان خون بدتر میشوند و شوک رخ میدهد.
کلام آخر
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص اینکه چه موقع سوختگی را در خودتان درمان کنید و چه موقع نیاز به مراقبتهای پزشکی دارید بسیار مهم است. بااینوجود، در صورت مشاهدهی هر کدام از موارد زیر باید به مراجعه کنید:
- زخم دردناک یا بدبو باشد
- ناحیه دچار سوختگی با قطری بیشتر از ۷ سانتیمتر
- ناحیهی سوختگی شامل صورت، دست، باسن یا ناحیه کشاله ران باشد
- هنگامیکه فکر میکنید که سوختگی درجه سوم دارید
سوختگیهای درجه سوم به هیچ وجه نباید در خانه توسط خودتان درمان شوند. این نوع سوختگیها خطر عوارض جدی از جمله عفونت، خونریزی و شوک را دارند. سوختگی درجه سوم به بافتهای زیرین میرسد و حتی میتواند به اعصاب نیز آسیب برساند.